Skip to main content

PPL-VLIEGER.NL
van en voor (aspirant) PPL vliegers

DEFINITIES


Binnen de luchtvaart worden enorm veel afkorting en definities gebruikt.  Onmogelijk ze allemaal te onthouden.  

In onderstaande tabel zijn al flink wat afkortingen toegevoegd maar ontbreekt de verklarende tekst nog.  Ook daar zal de komende maanden flink aan gewerkt worden.

Het gebruik is eenvoudig.

Soms zullen we aan een onderwerp extra aandacht besteden.  Dit is bijvoorbeeld het geval bij "wake turbulence" waar we een aparte pagina over het onderwerp hebben gemaakt.


SearchLink
Adiabatisch procesAls je opstijgt neemt de luchtdruk af naarmate je hoger komt. Indien een luchtbel hoogte wint dan zal, door de afnemende druk, de luchtbel uitzetten. Dit uitzetten van de luchtbel kost energie (warmte) waardoor de temperatuur in de luchtbel daalt..

Indien er geen uitwisseling van warmte met de omgeving plaatsvindt noemt men dit het adiabatisch proces. Hoeveel de opstijgende lucht in temperatuur afneemt is 3 graden per 1000ft mits de lucht niet verzadigd is met waterdamp. Dit noemt men het droog-adiabatisch proces.

Indien de lucht wel is verzadigd met waterdamp dan is sprake van een nat-adiabatisch proces. In dat geval is de temparatuursafname minder nauwkeurig te bepalen omdat de afkoeling niet constant is.
AdvectieAdvectie is een transportproces waarbij een stof of eigenschap van een stof (zoals warmte of vochtigheid) wordt verplaatst door de beweging van een fluïdum (zoals een vloeistof of gas). Dit kan bijvoorbeeld gebeuren door de wind die warme lucht meevoert, of door zeestromingen die water en deeltjes meevoeren.

Een voorbeeld van advectie in de atmosfeer is wanneer warme lucht wordt getransporteerd van de evenaar naar de polen door grote luchtcirculaties, zoals de Hadley-circulatie. Dit kan leiden tot verschillen in temperaturen en klimaatzones.
Aerodrome Reference Point (ARP)Het Aerodrome Reference Point is het middelste punt van een luchthaven. voorbeeld
Aerodrome Traffic Zone (ATZ)volgens de regeling luchtverkeersdienstverlening wordt onder een ATZ verstaan : een bijzonder luchtverkeersgebied, ter bescherming van het luchtverkeer ten opzichte van bepaalde soorten luchtverkeer of van bijzondere luchtverkeersactiviteiten, aangewezen rondom een luchtvaartterrein

Ter bescherming van luchtvaartterreinverkeer is een ATZ ingesteld rondom de burgerluchtvaartterreinen Ameland (activering wordt bekend gemaakt per NOTAM), Budel, Lelystad en zweefvliegterrein Schinveld (in de Maastricht CTR). Overvliegend verkeer moet vrij blijven van een ATZ
Aeronautical Information Circular (AIC)Een Aeronautical Information Circular (AIC) is in een publicatie die wordt uitgegeven door de nationale luchtvaartautoriteit van een land en die informatie bevat over veranderingen in de luchtvaartregelgeving, procedures, voorschriften en andere relevante informatie. De informatie in een AIC is vaak permanent van aard.

De informatie in een AIC kan onder meer betrekking hebben op wijzigingen in vliegroutes, aanpassingen in procedures voor het aanvliegen en verlaten van luchthavens, nieuwe luchtvaartregelgeving en andere informatie die relevant is voor de veilige en efficiënte uitvoering van vluchten.

In Nederland worden AIC uitgegeven door de Auronautical Information Service (AIS)
link naar de AIS publicatie pagina
Afslagmagneet
Aiming point
AIP of Aeronautical Information PublicationAeronautical Information Publication. In het AIP vindt u alle informatie met betrekking tot het Nederlandse luchtruim, waaronder luchtkaarten, landingszones, vliegroutes, contactgegevens, procedures, tabellen en codes. Op de "LINKS" pagina van deze website treft u de website van de AIP's van verschillende landen. Open de Links pagina op deze website
Airborne Collision Avoidancy System (ACAS)
Airep
Airmet
AIRMETEen AIRMET (Airmen's Meteorological Information) is een weerbericht dat specifiek is gericht op piloten en luchtvaartnavigatie. Het wordt uitgegeven door nationale meteorologische diensten, zoals de National Weather Service in de Verenigde Staten of het KNMI in Nederland, en geeft informatie over verwachte weersomstandigheden die relevant zijn voor de luchtvaart, zoals turbulentie, ijsvorming en lage wolken.

AIRMET's worden uitgegeven voor een specifiek gebied en tijdsperiode en bevatten informatie over actuele of verwachte weersomstandigheden die van invloed kunnen zijn op de veiligheid van een vlucht. Dit kan onder meer betrekking hebben op onweersbuien, windstoten, ijsvorming op vliegtuigen, en verminderd zicht.
Airside
Alarmering
Alarmfase
Algemeen luchtverkeersleidingsgebied
AlternatorEen alternator is een apparaat dat elektrische energie omzet van mechanische energie, die wordt geleverd door bijvoorbeeld een motor of turbine. Het is een type generator dat wisselstroom produceert in plaats van gelijkstroom.

Een alternator werkt door middel van elektromagnetische inductie. Het bestaat uit een draaiende rotor en een stationaire stator, waarbij de rotor door een riem of tandwiel wordt aangedreven door de motor.

In de rotor bevindt zich een magnetisch veld dat wordt opgewekt door een stroom die door de rotor wordt geleid. Als de rotor draait, beweegt dit magnetisch veld langs de stator, wat resulteert in een wisselspanning in de statorwikkelingen. Deze wisselspanning wordt via de uitgangsterminal geleid en kan worden gebruikt om elektrische apparaten en systemen te voeden.
Altocumulus castellanusEen Altocumulus castellanus is een type wolkenformatie dat meestal op middelbare hoogten tussen 2 en 6 kilometer voorkomt. Het is een subcategorie van de Altocumulus-wolken en wordt gekenmerkt door torentjes of kasteelachtige torens die zich uitstrekken van de wolkenbasis.

Deze wolkenformatie wordt vaak geassocieerd met onstabiele lucht en kan een voorbode zijn van mogelijke stormachtige weersomstandigheden. Altocumulus castellanus-wolken worden vaak gezien in de buurt van een naderende storm of koufront, waarbij ze kunnen wijzen op de aanwezigheid van convectieve energie.

De naam "castellanus" komt van het Latijnse woord "castellum", wat "klein kasteel" betekent. Dit verwijst naar de torentjes die vaak te zien zijn aan de bovenzijde van deze wolkenformatie.

Net als andere Altocumulus-wolken hebben Altocumulus castellanus-wolken een witte of grijsachtige kleur en kunnen ze een patroon van kleine ronde of ovale wolken vormen. Ze zijn meestal niet geassocieerd met neerslag, maar kunnen wel wijzen op een verandering in het weerpatroon.
AmperemeterEen amperemeter is een instrument dat wordt gebruikt om de sterkte van een elektrische stroom te meten. Het wordt ook wel een stroommeter genoemd en wordt uitgedrukt in eenheid van ampère (A).

Een amperemeter werkt door de stroom door een geleider te meten en deze om te zetten in een meetbare waarde. Dit gebeurt door de stroom door een spoel te laten lopen, waarbij het magnetische veld dat hierdoor wordt opgewekt een naald op een schaalverdeling beweegt. Hoe sterker de stroom, hoe groter het magnetisch veld en hoe meer de naald op de schaalverdeling zal bewegen.

Er bestaan een tweetal meters. De eerste is een laadstroommeter ook wel zero-centered ammeter genoemd. Een zero-centered ammeter is een type amperemeter waarbij de naald van de meter in het midden van de schaalverdeling staat wanneer er geen stroom doorheen stroomt. Wanneer er stroom doorheen stroomt, zal de naald van de meter naar links of rechts uitslaan, afhankelijk van de richting van de stroom.

Het tweede type betreft een load meter. Een load meter is een instrument dat wordt gebruikt om de belasting of de hoeveelheid elektrische stroom te meten die door een elektrisch systeem of apparaat loopt. Het wordt ook wel een stroommeter of belastingmeter genoemd.

Een load meter kan worden gebruikt om de hoeveelheid stroom te meten die door een bepaald circuit, apparaat of machine loopt. Het kan worden gebruikt om de prestaties van een apparaat te meten en te controleren en om te bepalen of het binnen de veilige grenzen van het systeem werkt.
Anabatische windAnabatische wind is een meteorologisch fenomeen waarbij lucht opstijgt langs een helling of bergwand, afkoelt en vervolgens weer afdaalt aan de andere kant van de berg. Het ontstaat als gevolg van de fysieke wetten van convectie en adiabatische afkoeling.

Wanneer de zon de helling van een bergwand verwarmt, wordt de lucht in contact met de helling ook verwarmd. Dit zorgt ervoor dat de lucht opstijgt en afkoelt naarmate deze hoger komt, omdat de druk afneemt naarmate de hoogte toeneemt. Dit proces staat bekend als adiabatische afkoeling.

Naarmate de lucht afkoelt, kan deze uiteindelijk verzadigd raken met vocht en ontstaan er wolken en neerslag. De afgekoelde lucht daalt vervolgens af aan de andere kant van de berg, waarbij het opnieuw opwarmt door compressie, omdat de druk toeneemt naarmate de hoogte afneemt. Dit proces staat bekend als adiabatische opwarming.

Anabatische wind kan leiden tot lokale klimaateffecten, zoals het creëren van verschillende klimaatzones aan weerszijden van een bergketen. Het kan ook invloed hebben op het vliegverkeer, omdat het kan zorgen voor turbulentie en instabiele luchtstromingen in de buurt van bergen en heuvels.
AneroideEen aneroide is een instrument dat wordt gebruikt om de luchtdruk te meten. Het bestaat uit een metalen doos met een dunne, flexibele metalen deksel die is bevestigd aan een mechanisme dat beweegt in reactie op veranderingen in de luchtdruk.

Als de luchtdruk stijgt, wordt de doos samengedrukt en beweegt het mechanisme omhoog. Als de luchtdruk daalt, wordt de doos uitgerekt en beweegt het mechanisme omlaag. Aneroides worden gebruikt in sommige vliegtuiginstrumenten, zoals hoogtemeters, snelheidsmeter en stijd- en daalsnelheidmeter omdat veranderingen in de luchtdruk ook verband houden met veranderingen in de hoogte.

In tegenstelling tot kwikbarometers zijn aneroïdes niet afhankelijk van vloeistoffen en zijn ze daarom veiliger en draagbaarder dan kwikbarometers. Ze zijn echter gevoeliger voor veranderingen in temperatuur en vochtigheid dan kwikbarometers, en moeten daarom regelmatig worden gekalibreerd om nauwkeurige metingen te garanderen.
AnhedralAnhedral is een term die wordt gebruikt om de hoek tussen de vleugel en de horizontale as van een vliegtuig te beschrijven. Wanneer de vleugel een negatieve hoek heeft ten opzichte van de horizontale as, wordt dit anhedral genoemd.

Anhedral wordt vaak gebruikt op vliegtuigen die zijn ontworpen voor hoge snelheden, zoals straaljagers en sportvliegtuigen, omdat het de stabiliteit van het vliegtuig tijdens bochten kan verbeteren en het risico op overtrekken kan verminderen. Anhedral kan ook helpen om de effecten van zijwind te verminderen en de rolrespons te versnellen.

Een vleugel met anhedral kan echter ook de liftcapaciteit van het vliegtuig verminderen, omdat het de efficiëntie van de vleugel vermindert en de vleugelspanwijdte effectief verkleint. Dit kan leiden tot een verminderd draagvermogen en hogere landingssnelheden. - Zie ook Dihedral
(Anti)balansvlakEen balansvlak is een aerodynamisch hulpmiddel dat gebruikt wordt om de stabiliteit en bestuurbaarheid van een vliegtuig te verbeteren. Een balansvlak is een extra vleugel- of staartvlak dat op het hoogteroer is geplaatst en dat helpt om de stuurkracht te verminderen.

Een antibalansvlak is feite het tegenovergestelde van een balansvlak en wordt gebruikt als roeruitslagen gedempt moeten worden.

Antibalansvlakken worden vaak gebruikt op vliegtuigen met een lage vleugelconfiguratie. Door een antibalansvlak toe te voegen, kan de piloot het vliegtuig beter controleren en kan het vliegtuig beter manoeuvreren tijdens de vlucht.
Anti-Collision light
Anticyclonaal
ASDAASDA staat voor Accelerate-Stop Distance Available. Het is een meting van de lengte van een startbaan die beschikbaar is voor een vliegtuig om op te versnellen en te stoppen in het geval van een noodgeval tijdens de startprocedure.

De ASDA omvat niet alleen de daadwerkelijke lengte van de startbaan, maar ook de lengte van de eventuele uitloopstrook (stopway) die beschikbaar is voor het vliegtuig om veilig te stoppen in geval van een noodgeval.
ATISATIS staat voor Automatic Terminal Information Service. Het is een continue uitzending van actuele meteorologische informatie en operationele informatie voor piloten op specifieke luchthavens. De informatie die wordt uitgezonden via ATIS omvat onder meer windrichting en -snelheid, zichtbaarheid, wolkenhoogte, temperatuur, luchtdruk en instrumentlandingssystemen die beschikbaar zijn op de luchthaven.

De ATIS-uitzendingen worden verzorgd door een geautomatiseerd systeem dat regelmatig updates ontvangt van de meteorologische dienst en de luchtverkeersleiding. Piloten die zich voorbereiden op een landing op een specifieke luchthaven moeten luisteren naar de ATIS-uitzending om op de hoogte te blijven van de actuele omstandigheden op de luchthaven. Dit helpt piloten bij het maken van beslissingen over de benadering en landing van hun vliegtuig.

De ATIS-uitzendingen worden continu herhaald op een specifiek radiokanaal of frequentie en worden aangeduid met een specifieke letter die verandert elke keer dat de informatie in de uitzending wordt bijgewerkt. Zodra een piloot zich aanmeld geeft hij de letter door die hij in het ATIS bericht heeft doorgekregen. De ATC weet dan of hij de juiste en meest up to date informatie tot zijn beschikking heeft
Autorotatie
AVGAS
Baanhoek
Baanzicht
Basic Empty Weight
Belastingsfactor
Bergeffect
Bernoulli
Bladhoek
Bladverdraaiing
Bochtaanwijzer
Bora
Bourdonbuis
Boxermotor
Breedtecirkel
Camber
Carburateur
Carter
CAS
CAS
CAVOK
Chevron marking
CHT
Circuit breaker
Clearway
Conformiteit
Constant speed prop
Continuiteitswet
Convectie
Convergentie
Cowl Flaps
Cowling
Creep mark
Critical Altitude
Cruise propeller
CTR
Cumulonimbus
Daalvlucht
Dalinversie
Dampbelvorming
Dampdruk
Datum
Dauwpunt
Daylightperiod (daglichtperiode)
DC generator
Declinati
Declinatie
Deicing
Density altitudeDensity altitude is een term die wordt gebruikt om de effecten van hoogte en temperatuur op de prestaties van vliegtuigen te beschrijven. Het is een meting van de hoogte waarop het vliegtuig zich bevindt in termen van de dichtheid van de lucht in plaats van de fysieke hoogte boven de grond. De density altitude zegt dus niets over de werkelijke hoogte van het vliegtuig maar over de condities die op basis van de ISA op een bepaalde hoogte van toepassing is. Een dichtheidshoogte van 4000ft kan dus ook op de grond gemeten worden.

Piloten gebruiken de density altitude om de prestaties van hun vliegtuigen te berekenen en te bepalen of ze in staat zijn om veilig op te stijgen of te landen, vooral op warme dagen of op grote hoogten. Ze houden rekening met de luchtdruk, de temperatuur en de hoogte om de density altitude te berekenen en om te bepalen hoeveel vermogen het vliegtuig nodig heeft om te starten en te klimmen en om de juiste snelheid te behouden tijdens de vlucht.
Detonatie
Deviatie
Dichtheidshoogte
DihedralDihedral is een term die wordt gebruikt om de hoek tussen de vleugels van een vliegtuig te beschrijven. Als de vleugels van een vliegtuig een opwaartse hoek vormen ten opzichte van de horizontale as, wordt dit dihedral genoemd.

Dihedral wordt vaak gebruikt op vliegtuigen die bedoeld zijn voor stabiele vlucht, zoals passagiersvliegtuigen en zweefvliegtuigen, omdat het de stabiliteit van het vliegtuig in de rolas verbetert en helpt om onbedoelde zijwaartse bewegingen te verminderen. Het helpt ook om de effecten van zijwind te verminderen, omdat het de weerstand van het vliegtuig tegen rollende bewegingen verhoogt.

Een nadeel van dihedral kan zijn dat het de rolrespons van het vliegtuig kan verminderen, omdat de opwaartse hoek de hoeveelheid lift die wordt gegenereerd door de buitenste vleugel vermindert. Dit kan leiden tot een minder wendbaar vliegtuig en kan van invloed zijn op de prestaties tijdens bochten.

Over het algemeen wordt dihedral gebruikt op vliegtuigen die zijn ontworpen voor stabiliteit en rustige vlucht, terwijl anhedral wordt gebruikt op vliegtuigen die zijn ontworpen voor wendbaarheid en hoge snelheden. Zie ook Anhedral
Displaced threshold (verplaatste drempel)
Distress Phase (Noodfase)
Ditching
Divergentie
DME
Dodelijk letsel
Downburst
Downwash
Draagkrachtlijn
Drag strut
Drain
Drempel (treshold)
Drift
Drijfstang
Drukhoogte
Drukpunt
Druksmering
Drukvulling
Dry sump
Dynamische druk
Eerste bestuurder
EET
EGT
Elevatie
ELT (S)
Emergency phase
Endurance
Equidistantie
ETA
ETO
European Light Aircraft (ELA-1 & ELA-2)
Exhaust bypass valve
Fairings
Fase van noodtoestand (Emergency phase)
Flaps
Flashpoint
Flight Angle Path
Fowlerklep
GAFOR
Gecontroleerde luchthaven
Gecontroleerde vlucht
Geoide
Gezagvoerder (Pilot in command)
Glijhoek
Glijvlucht
GNSS
Grenslaag
Grondeffect
Grondinversie
Grondsein
Grondzicht
Grootcirkel
Gust lock
Haakeffect
Helicopter protection zone (HPZ)
Helicopter Traffic Zone (HTZ)
Hoekgetrouwheid
Hoogtemeter
Hoogteroer
Hoornbalans
Horizontal Situation Indicator - HSI
IAS
IFR-vlucht
Ijsdriehoek
Inclinatie
Inlaatdruk
Instrumentenbaan
Instrumentweersomstandigheden (IMC)
Interferentieweerstand
Invalshoek
Isobaren
Isogonen
ISO-octaan
Jet A1
Kerosine
Kielvlak
Klaring
Kleppen
Klimgradient
Klimpropeller
Klimvlucht
Koerstol
Kompasfout
Koorde
Kritieke invalshoek
Kunstvlucht
Kusteffect
Kwartkoordepunt
Laadstroommeter
Landingsterrein
Langswindcomponent
LDA
Leanen
Liftcoefficient
Limit load
Luchtdichtheid
Luchtdruk
Luchthaven
Luchthavencircuit
luchtinformatieverstrekking
Luchtruim classificatie
luchtschip
Luchtvaartgebied
Luchtvaartincident
Luchtvaartongeval
luchtvaartuig
Luchtverkeersadvisering
Luchtverkeersdienst
Luchtverkeersleidingsgebied
Luchtverkeersmeldingspost
Magnetische Inductie
Manifold Pressure
Manoeuvrediagram
Markeringsbakens
Massabalancering
Meldingspunt (reporting point)
Mengverhouding
Meridiaan
Meridianen
METAR
Meximum zero fuel weight
Miswijzing
MOCA
Mode S Transponder
Mogas
MSA
MWO
Nachteffect
NCD
NDB
Nood- of voorzorgslanding
Noodfase (Distress phase)
Noodsignaal
NOTAM
NSC
NSW
Nullastsproeier
Occlusie
Oleo strut
Onzekerheidsfase (Uncertainty phase)
OPMET
Opstuurhoek
Overgangshoogte (Transition altitude)
Overgangsniveau (Transition level)
Overlandvlucht (cross-country)
Overtrekwaarschuwing
Pitotbuis
Platform
Polair Front
Positiefout
Precessie
Pre-flight inspection
Pressure releif valve
Profielweerstand
Propellereffect
Psychoactive substances
QDM
QDR
QFE
QFF
QNH
QNH
QTE
Radar service
Radiaal
Radio Mandatory Zone (RMZ)
Radiohorizon
RAIM
RAS
Rate one turn
Richtingsroer
Rijbaan (Taxiway)
RMI
Rolroeren
Ruddervator
Runway holding point (wachtpositie)
Runway state message
Runway visual range
Schuivende bocht
Shimmy demper
SIGMET
SIGMET
Skeletlijn
Slats
Slipmeter
SNOWTAM
SPECI
Special VFR
Spin
Spiraalduik
Spoed
Spoedsignaal
SQUAWK
SSR-Transponder
Stampen
Standaard atmosfeer
Standaardbocht
Standhoek
Statische druk
Statische poort
Stopway
Strainer
Suctionmeter
TACAN
TAF
TAS
TAS
Tipwervels
TODA
Tolvlucht
TORA
Torque effect
TRA
Transition altitude (overgangshoogte)
Transition level (overgangsniveau)
Transponder Free Zone
Transponder Mandatory Zone (TMZ)
Trekfout
TREND
Treshhold (drempel)
Trimvlak
Troposfeer
Turbulentie
Turn coordinator
Turn indicator
UDP
Unusable fuel
UTC
Vapour lock
VFR-flight
Visuele Naderingssystemen.
Vleugelslankheid
Vlieghoogte
Vliegniveau
Vliegtijd
Vliegzicht
Vlinderstaart
Vluchtinformatiegebied
Vluchtinformatieverstrekking
VOLMET
VORTAC
Wachtpositie (Runway holding point)
Wake turbulence (Zogturbulentie)Lees hier verder
Welvinsglijn
Wet sump
Wet van Buys-Ballot
WGS-84
Windcomponent
Windhoek
Windmilling
Wing Dip
Wrijvingslaag
Zadelgebied
Zulu tijd